Το φαινόμενο «yo-yo»

Τι είναι και τι πρέπει να γνωρίζεις για να το αποφύγεις

Με τον όρο «yo-yo», οι διατροφολόγοι αναφέρονται στις συχνές αυξομειώσεις βάρους, ένα φαινόμενο που συνήθως ταλαιπωρεί γυναίκες οι οποίες ακολουθούν κατά διαστήματα αυστηρές, εξαντλητικές δίαιτες, χάνουν πολλά κιλά και στη συνέχεια επανέρχονται στις παλιές, συχνά υπερφαγικές συνήθειές τους, με αποτέλεσμα να επιστρέφουν στα παλιά τους κιλά ή και σε ακόμα πιο πολλά.

Πρώτα από όλα, να ξεκαθαρίσουμε ότι το φαινόμενο «yo-yo» δεν αναφέρεται σε αυξομειώσεις 1 ή 2 κιλών που η πλειοψηφία των ανθρώπων έχει μέσα στο χρόνο, και μπορεί να προκαλούνται από διάφορους εξωγενείς παράγοντες ακόμα και από τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος (συχνά, το χειμώνα έχουμε την τάση να τρώμε λίγο περισσότερο, ενώ το καλοκαίρι αισθανόμαστε πιο εύκολα μια αποστροφή για βαριά, λιπαρά φαγητά). Με τον όρο “φαινόμενο yo-yo” μπορούμε να χαρακτηρίσουμε αυξομειώσεις μεγαλύτερες από 3 κιλά, συχνά κοντά στα 10.

Ποιο είναι όμως το κακό σε αυτή την κατάσταση; Γιατί πειράζει να χάνει κανείς κιλά κατά διαστήματα και να τα ξαναπαίρνει στη συνέχεια; Έρευνες έχουν δείξει ότι το φαινόμενο «yo yo» σχετίζεται με αυξημένες πιθανότητες εγκεφαλικού και καρδιακής προσβολής, και συνεπώς αυξημένο κίνδυνο θνησιμότητας. Επίσης, σύμφωνα με τους επιστήμονες, όσο πιο πολλές φορές έχει μπει κανείς στη ζωή του στη διαδικασία αυστηρής δίαιτας και στη συνέχεια ξαναπήρε όσα κιλά έχασε, τόσο πιο δύσκολο είναι κάποια στιγμή να αποκτήσει το ιδανικό για εκείνον βάρος και να παραμείνει σταθερός σε αυτό.

Τρεις είναι οι βασικοί λόγοι που οδηγούν στην επαναπρόσληψη των κιλών, και συνήθως έχουν να κάνουν με τη γρήγορη απώλειά τους μέσω στερητικών διατροφικών προγραμμάτων:

Η γρήγορη απώλεια πολλών κιλών προκαλείται από χάσιμο κυρίως υγρών και μυϊκής μάζας και όχι λίπους. Η μείωση της μυϊκής μάζας έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του μεταβολισμού, με συνέπεια το άτομο να είναι πιο επιρρεπές στην αύξηση του βάρους.
Κατά τη διάρκεια μιας στερητικής δίαιτας, το άτομο τείνει να εξιδανικεύει το φαγητό και να συσσωρεύει επιθυμίες για διάφορες τροφές που του έχουν απαγορευτεί. Έτσι, μετά το τέλος της δίαιτας, «πέφτει με τα μούτρα» σε φαγητά που είχε στερηθεί, συχνά παρουσιάζοντας διατροφικές διαταραχές όπως αυτή της υπερφαγίας, και τελικά ξαναπαίρνει όσα κιλά είχε χάσει –ή και περισσότερα.
Οι πολύ αυστηρές δίαιτες δεν μπορούν -και φυσικά δεν θα έπρεπε- να υιοθετηθούν εφ’ όρου ζωής, άρα το άτομο δεν μαθαίνει μέσα από αυτές να τρώει καλύτερα υιοθετώντας σωστές διατροφικές συνήθειες, απλώς κάνει υπομονή μέχρι να τελειώσει το πρόγραμμα διατροφής. Αντιθέτως, μια σωστή διατροφή, με την οποία χάνει κανείς το πολύ 1 κιλό την εβδομάδα (ιδανικό θεωρείται να χάνει κανείς μέχρι και 1% του σωματικού του βάρους ανά εβδομάδα) είναι το κλειδί για μια μόνιμη και υγιή απαλλαγή από τα περιττά κιλά.

Ποια είναι όμως τα βήματα για να χάσει κανείς κιλά με υγιή τρόπο και να διατηρηθεί σε αυτά;

Αλλαγή στον τρόπο προετοιμασίας και μαγειρέματος του φαγητού: Πρέπει να μάθουμε επιτέλους να μαγειρεύουμε σωστά, χρησιμοποιώντας λίγα λιπαρά, κυρίως προερχόμενα από ελαιόλαδο (μια κουταλιά ανά μερίδα είναι αρκετή για όλα τα μαγειρευτά φαγητά και τις σαλάτες, ενώ στα ψητά μπορεί η προσθήκη λίπους να αποφευχθεί εντελώς).
Κριτική σκέψη όταν αγοράζουμε τροφές από το σούπερ μάρκετ. Το μυστικό να μην πηγαίνεις πεινασμένος, είναι πραγματικά θαυματουργό. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να έχεις στο σπίτι σου παχυντικές και ανθυγιεινές τροφές. Είναι πολύ πιθανό να αντισταθείς στην επιθυμία σου για ένα τέτοιο σνακ, αν δεν υπάρχει στο σπίτι σου.
Λήψη πρωινού γεύματος. Βοηθά στον έλεγχο της όρεξης μέσα στη μέρα.
Συνέπεια στον αριθμό των γευμάτων (4-5 τη μέρα) και στις ώρες λήψης τους –φυσικά, στο μέτρο του εφικτού. Μην μένεις ποτέ για περισσότερο από 3-4 ώρες νηστικός.
Κατανάλωση νερού, καθ’ όλη τη διάρκεια της μέρας. Το νερό συμβάλλει στην ομαλή κυτταρική λειτουργία. Μην αφήνεις λοιπόν το σώμα σου να αφυδατώνεται.
Μια φορά στις 10 μέρες (ή ακόμα και την εβδομάδα), μπορείς να χαλάσεις τη δίαιτά σου, τρώγοντας κάτι που έχεις επιθυμήσει. Μπορείς την επόμενη μέρα να προσέξεις λίγο παραπάνω, τρώγοντας ένα λίγο πιο ελαφρύ γεύμα. Γενικά, μην ζορίζεις τον εαυτό σου υπερβολικά.
Διατροφή πλούσια σε πρωτεΐνες αλλά και φυτικές ίνες, που δημιουργούν έντονο αίσθημα κορεσμού.
Συχνή άσκηση, τόσο αερόβια για καύση λίπους, όσο και μυϊκής ενδυνάμωσης, για αύξηση του μεταβολισμού.